دمنوش‌ها از نوشیدنی‌های پرطرفدار به ویژه در فصل پاییز و زمستان است. استفاده از دمنوش طبیعی ایرانی از دیرباز در کشور مرسوم بوده است؛ در ایران از دمنوش‌ها به عنوان داروهای گیاهی در درمان انواع بیماری‌های جسمی و روحی استفاده می‌شد. اما با رواج چای سیاه، مصرف آن نیز کمتر شد تا اینکه در سال‌های اخیر با مطالعات و بررسی‌های علمی و توصیه کارشناسان مجددا مورد استقبال قرار گرفت. جالب است که علم مدرن امروز برخی دمنوش‌های گیاهی و سنتی را تایید می‌کند و حتی فواید جدیدی برای آن‌ها یافته است.
دمنوش طبیعی ایرانی اغلب دم کرده گیاهان خودرو در مناطق مختلف کشور است که برخی از آن‌ها پس از بررسی و تایید خواص به صورت گسترده کشت می‌شود. این گیاهان تنوع بسیاری دارند؛ برخی از آن‌ها مانند آویشن کاملا شناخته شده‌اند و برخی دیگر مختص منطقه خاصی از جغرافیای ایران است. در این مطلب از بلاگ هایپر، به بررسی برخی از این گیاهان می‌پردازیم و خواص آن‌ها را به طور کلی بیان می‌کنیم.
دمنوش چیست؟
دمنوش یا چای گیاهی به دم‌کرده برگ، میوه، ساقه، گل، پوست و ریشه گیاهان گوناگون گفته می‌شود که خشک یا خرد شده است. دمنوش‌ها سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌ها هستند و می‌توان از آن‌ها به عنوان نوشیدنی بدون کافئین در طول شبانه روز استفاده کرد. تهیه دمنوش بسیار ساده و هضم آن نیز راحت است.
انواع دمنوش طبیعی ایرانی با توجه به نوع گیاه، خواص و طبع مختلفی دارند و اگر نخواهیم به صرف یک نوشیدنی به آن نگاه کنیم، درمان بسیاری از بیماری‌ها هستند و تاثیر به سزایی بر سلامت بدن دارند. کافی است خاصیت آن‌ها را بدانیم تا بتوانیم به درستی از آن‌ها بهره‌مند شویم. برخی از آن‌ها آرامش‌بخش هستند و برخی دیگر مانند آنتی‌بیوتیک عمل می‌کنند. برخی طبع گرم دارند و در زمستان بسیار پرمصرف هستند و برخی نشاط آوردند و آثار خستگی یک روز پر مشغله را برطرف می‌کنند. با این حال آنچه اهمیت دارد این است که حتما از خواص و ویژگی‌های دمنوش اطلاع داشته باشیم زیرا ممکن است با توجه به شرایط جسمی، آلرژی یا حتی بیماری زمینه‌ای مصرف برخی از آن‌ها توصیه نشود.
تفاوت دمنوش و جوشانده
دمنوش و جوشانده دو روش متفاوت استفاده از گیاهان است. برای تهیه دمنوش گیاه مورد نظر را در آب جوش می‌ریزیم و اجازه می‌دهیم که به آرامی با حرارت ملایم دم بکشد. اما جوشانده این طور نیست؛ جوشانده را اغلب با آب سرد درست می‌کنند و روی حرارت زیاد قرار می‌دهند تا گیاه با آب بجوشد. در نتیجه رنگ و غلظت بیشتری دارد. البته هیچکدام بر دیگری برتری ندارد و اغلب جوشانده برای ساقه یا ریشه محکم گیاهان استفاده می‌شود. قبل از استفاده از دمنوش طبیعی ایرانی یا جوشانده بهتر است بدانیم کدام روش برای حفظ خاصیت گیاه مناسب‌تر است.
دمنوش‌های ترکیبی
گاهی توصیه می‌شود برای بدست آوردن یک دمنوش طبیعی ایرانی برخی از گیاهان را با هم ترکیب کنید. این توصیه گاهی به دلیل تجربه یک طعم جدید و مطبوع است و گاهی نیز به دلیل خواص گیاه مورد نظر و شرایط جسمی ما است. به عنوان مثال گیاه بادرنجبویه موجب افزایش فشار خون می‌شود، بنابراین اگر می‌خواهید از خواص آن استفاده کنید اما دچار فشار خون نشوید، می‌توانید مقداری چای ترش به آن اضافه کنید تا فشار شما را در سطح نرمال نگه دارد. علاوه بر این طعم جدیدی را تجربه می‌کنید.
گاهی نیز ذائقه افراد طعم دمنوش طبیعی ایرانی را نمی‌پسندند؛ اگر شما جزء این دسته هستید، بخاطر طعم دمنوش مصرف آن‌ها را ترک و خود را از خواص آن‌ها محروم نکنید. بهتر است با ترکیب گیاه دیگر به طعم دلخواه خود برسید. همچنین توصیه می‌کنیم مصرف دمنوش‌ها را با مقداری عسل، نبات و یا کمی لیمو امتحان کنید تا به طعم دلخواه برسید. به خاطر داشته باشید که خواص گیاهان حتی در صورت ترکیب با گیاهان دیگر نیز به طور جداگانه حفظ می‌شود.
انواع دمنوش طبیعی ایرانی
هر فردی می‌تواند با توجه به ذائقه و سلیقه و همچنین بر اساس بیماری‌ها یا نیازهای بدنی خود از دمنوش طبیعی ایرانی استفاده کند. حتی انتخاب شما می‌تواند بنا بر فصل سال باشد. مثلا در فصول سرد سال اغلب از گیاهان با طبع گرم استفاده می‌شود. با استفاده از ذوق و خلاقیت خود می‌توانید ترکیبات مختلف این دمنوش‌ها را آماده کنید. اغلب دمنوش‌ها انواعی از ویتامین ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان ها و مواد مغذی دیگر را در بدن تامین می‌کند اما نوع خواص و میزان اثرگذاری آن به گیاهانی که انتخاب می‌کنید بستگی دارد.
بادرنجبویه
بادرنجبویه گیاهی از خانواده نعناع است که طعم ترش‌مزه ملایمی دارد. بنا بر پژوهش‌های انجام شده، بادرنجبویه موجب افزایش آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان طبیعی بدن می‌شود و در بهبود چربی بالای خون موثر است. دمنوش بادرنجبویه بر خلق و خو و عملکرد ذهنی مؤثر است و آن را بهبود می‌بخشد و منجر به کاهش استرس می‌شود. علاوه بر این، در سلامت قلب و پوست بسیار موثر است. این دمنوش طبیعی ایرانی می‌تواند در بهبود بیماری‌های زخم معده، کبد، افسردگی و ضعف حافظه کمک کننده باشد. ممکن است مصرف بادرنجبویه با داروهای تیروئید و ضد اضطراب تداخل ایجاد کند. بنابراین اگز دچار این مشکلات هستید، پیش از مصرف دمنوش با پزشک خود مشورت کنید.
مورینگا
یکی از مفیدترین نوع دمنوش طبیعی ایران مورینگا است. معمولا کمتر به این گیاه پرداخته شده اما اگر از خواص آن اطلاع داشته باشید، هرگز در مصرف آن تعلل نمی‌کنید. طبق تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده، مورینگا در درمان بیش از ۳۰۰ نوع بیماری موثر شناخته شده و از این جهت در جهان به گیاه زندگی یا معجزه معروف است.
برگ خشک گیاه مورینگا، حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان‌های مفید بوده که در سلامت افراد و بهبود بیماران بسیار موثر است. مورینگا به طور طبیعی انرژی بدن را افزایش می‌دهد و از این رو برای مصرف روزانه به ویژه در محل کار بسیار مناسب است. همچنین این گیاه بدن را سم زدایی و سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. این گیاه حاوی انواع ویتامین‌ها و آهن است و مقدار کلسیم آن چند برابر شیر اعلام شده است. نوشیدن مرتب دمنوش این گیاه در تقویت پوست، مو و ناخن موثر است. همچنین با بهبود در هضم غذا و تبدیل مواد غذایی به انرژی به جای چربی، به کاهش وزن نیز کمک می‌کند. تاکنون هیچ گزارشی از تأثیر منفی مورینگا بر بدن و عملکرد آن ثبت نشده است.
مریم گلی
دمنوش مریم گلی یکی دیگر از انواع دمنوش طبیعی ایرانی است که به دلیل تاثیرات مهمی که بر سلامت دارد به سراسر جهان صادر می‌شود و علاوه بر دمنوش در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین روغن این گیاه بسیار مورد استفاده است. از خواص این گیاه می‌توان به افزایش توانایی‌های ذهنی اشاره کرد که شامل افزایش توجه و تقویت حافظه می‌شود. دمنوش مریم گلی با تحریک کانال‌های عصبی از ابتلا به آلزایمر جلوگیری می‌کند و ذهن را در سنین پیری شاداب و جوان نگه می‌دارد. این گیاه سرشار از ویتامین کا است و بر سلامت استخوان‌ها بسیار موثر می‌باشد. با مصرف مرتب این دمنوش می‌توانید دیابت و کلسترول بالای خون خود را کنترل کنید. تاثیر این گیاه در تقویت سیستم ایمنی بدن، مراقبت از پوست و بی‌خوابی غیر قابل چشم‌پوشی است.
اسطوخودوس
دمنوش اسطوخودوس یکی از انواع موثر دمنوش طبیعی ایرانی برای آرامش است. اسطوخدوس گیاهی آرامش‌بخش است که خواب آرامی را پس از یک روز پرمشغله برای شما به ارمغان می‌آورد. در بسیاری از کشورهای جهان، دمنوش اسطوخودوس را به منظور کاهش اضطراب و بهبود مشکلات گوارشی توصیه می‌کنند. گیاه اسطوخودوس که عطر بسیار زیادی نیز دارد در رایحه درمانی نیز بکار گرفته شده و به بهبود گردش خون در بدن کمک کند. دمنوش طبیعی اسطوخودوس یک نوشیدنی کامل است اما می‌توانید برای بهتر کردن طعم دمنوش آن از گیاهان دیگر مانند گل گاوزبان یا برگ به‌لیمو استفاده کنید یا آن را با مقداری عسل میل کنید.
زنیان
دمنوش زنیان یک دمنوش طبیعی ایرانی با طبع گرم است. دمنوش زنیان سرشار از کلسیم، پتاسیم، سدیم، فسفر، آهن، تیامین، نیاسین، تیمول و اسید های چرب است که به دلیل این مواد مغذی موجود دمنوشی موثر در درمان سرماخوردگی، معده درد، کاهش وزن است و به درمان جوش صورت نیز کمک می‌کند. از خواص دیگر این گیاه می‌توان به درمان درد دندان اشاره کرد. غرغره کردن با دمنوش زنیان موجب بهبودی سلامت دهان و دندان می‌شود. تیمول موجود در زنیان ضد باکتری است و لذا خطر پوسیدگی دندان را کاهش می‌دهد و از بیماری لثه جلوگیری می‌کند.
چای زنیان عطر و طعم تندی دارد و به همین دلیل اغلب همراه با چای سبز مصرف می‌شود. این دمنوش را می‌توانید با کمی عسل میل کنید. توصیه می‌کنیم برای خوشمزه‌تر شدن و افزایش خواص درمانی دمنوش زنیان از پودر زنجبیل، رازیانه، زیره و آویشن استفاده کنید.
آویشن
دمنوش آویشن شناخته‌ترین دمنوش طبیعی ایران در فصل پاییز و زمستان است. آويشن حاوی ويتامين‌هاي A و C و منبعي غني از آهن، کلسيم، منگنز، پتاسيم، منيزيم و سلنيوم است. همچنين آنتي‌اکسيدان‌هاي موجود در آویشن، آن را به سپري در برابر بيماري‌ها تبدیل کرده است. از گذشته تا کنون از دمنوش آویشن به علت خواص آنتي بيوتيک و آنتي سپتيک آن در درمان عفونت‌ها استفاده می‌کردند و به همین دلیل مصرف آن در دوران سرماخوردگی بسیار توصیه می‌شود. مصرف دمنوش آويشن مي‌تواند بهبود مشکلات گوارشي را به دنبال داشته باشد زیرا آويشن به هضم غذا کمک می‌کند و در نتیجه شکم درد، نفخ و درد معده نخواهید داشت.
آویشن خواص بسیار زیادی دارد و تاثیر آن بر سلامت جسمی و آرامش روحی اثبات شده است. با این حال برخی افراد بهتر نمی‌توانند از این دمنوش استفاده کنند. خانم‌های باردار، افرادی که دچار حساسیت به ویژه به خانواده نعناع هستند، افرادی که دچار انعقاد خون هستند و همنطور کسانی که دوره شیمی‌رمانی را می‌گذرانند مجاز به استفاده از این دمنوش نیستند.
انواع دمنوش طبیعی ایرانی آماده
با توجه به استقبال بسیار خوب افراد از انواع دمنوش‌ها و افزایش مصرف آن‌ها در سال‌های اخیر، بسیاری از تولید کننده‌های مواد غذایی، دمنوش‌ها را به صورت آماده و کیسه‌ای تولید کرده‌اند که به راحتی و در همه جا می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. انواع دمنوش‌های آویشن، اسطوخودوس، گل گاو زبان، چای ترش و موارد بسیار دیگر را می‌توان در فروشگاه فامیلی در سراسر کشور خریداری کرد.
سخن پایانی
در این مطلب از سایت هایپر با شما همراه بودیم. بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند به جای مصرف روزانه چای و نوشیدنی‌های کافئین دار از دمنوش طبیعی ایرانی استفاده کنند که هم بسیار متنوع است و هم خاصیت فراوانی دارد. نکته‌ای که بسیار اهمیت دارد این است که اگر مشکل یا بیماری خاصی دارید، پیش از مصرف دمنوش‌ها حتما درباره خواص و ویژگی‌های آن مطالعه و با پزشک خود مشورت کنید.
